Pica (łaknienie spaczone): wytłumaczenie ukrytego zachowania związanego z odżywianiem

Nowe badania zaprzeczają temu geograficznemu rozróżnieniu. Otóż zdaniem naukowców pica, a szczególnie geofagia (jedzenie ziemi lub gliny), jest rozpowszechniona na Madagaskarze. Może też w szerszym stopniu – niż wcześniej sądzono – występować na całym świecie.

W październiku 2012 roku w „PLoS ONE” (ogólnodostępne czasopismo internetowe) opublikowano wyniki badań przeprowadzonych przez międzynarodowy zespół badawczy z Harvard University Center for the Envinonment, Madagascar Health and Environmental Research, Université d'Antananarivo i Cornell University.

Naukowcy, którym przewodził dr Christopher Golden z Harvardu, przeprowadzili ankiety wśród 760 osób żyjących w 16 wioskach na północno-wschodnim krańcu Madagaskaru. Odkryto, że u ponad połowy badanych wyspiarzy występowała geofagia.

Badacze byli więc bardzo zaskoczeni, ponieważ okazało się, że praktyka ta była po prostu dobrze ukrywana przez wyspiarzy i tak naprawdę jest to niewiarygodnie rozpowszechnione zachowanie.

Na dodatek dane sugerują, że populacja, która jest w nie zaangażowana, nie pasuje do tradycyjnej charakterystyki spaczonego łaknienia.

We wcześniejszych opracowaniach na temat piki prawie wszystkie przypadki dotyczyły młodych ludzi w wieku dojrzewania lub kobiet w ciąży, kiedy to organizm potrzebuje większej ilości składników odżywczych.

Zgodnie z oczekiwaniami, dr Chrisopher Golden ze swoim zespołem wykazał, że pica i geofagia często pojawiają się u kobiet. Zaskoczenie dotyczyło odkrycia, że równie wysoki odsetek mężczyzn zaangażowany jest w chorobliwe zachowania. Zaobserwowano też przypadki zaburzeń u małych dzieci.

Wśród badanych mężczyzn 63% przyznało się do geofagii. Wśród dzieci było to 44%. Blisko jedna czwarta dorastających mężczyzn również była zaangażowana w tę praktykę. I pomimo tego, że pica u kobiet często związana była z ciążą, ponad jedna czwarta kobiet nie-ciężarnych przyznawała się do apetytu na ziemię i glinę.

Po analizie wyników nie wykryto znaczących różnic między mężczyznami i kobietami, jeśli chodzi o zaburzenia łaknienia. Może to wskazywać na to, że płeć nie jest istotna dla tego zachowania.

We wcześniejszych analizach badacze mogli po prostu nie zwracać należytej uwagi na ten czynnik, co więcej – do tej pory opracowania skupiały się na kobietach w ciąży. Natomiast w celu pełnego zrozumienia motywacji tych zachowań potrzebne są dalsze, szerokie badania, nieograniczające swego zakresu do jednej z płci czy jednej z grup wiekowych.

Co do wyjaśnienia przyczyny sięgania po ziemię i glinę przez wyspiarzy, Golden wskazuje na medycynę naturalną. Ziemia jest kluczowym składnikiem leku nazywanego „aody andro” używanego przez Malagaszów jako lekarstwo prewencyjne, zapobiegające chorobom.

Nie pasuje to do ścisłej definicji łaknienia spaczonego, ponieważ wyspiarze nie jedzą ziemi i gliny dla zaspokojenia pragnienia, tylko używają jej do samoleczenia. Tłumaczyłoby to jednak rozpowszechnienie tej praktyki.

Październikowa publikacja nie skupia się na przedstawieniu przyczyn łaknienia. Istnieją jednak teorie na ten temat. Dwie najpopularniejsze sugerują, że ludzie pozyskują z ziemi składniki odżywcze takie jak żelazo, cynk i magnez, bądź też ziemia działa jako naturalny środek odrobaczający.

Ustalenia Goldena i jego międzynarodowego zespołu z kilku ośrodków naukowych na świecie wymagają dalszych badań. Może być bowiem tak, że Madagaskar jest wyjątkowym przypadkiem lub też wcześniejsze metody, jakich używano do analiz zaburzeń łaknienia, były niewłaściwe.